Bruksizm diş sıkma ya da diş gıcırdatma olarak da bilinen hastalık için kullanılan tıbbi terimdir. Dünyada çok sık olarak görülen bu rahatsızlık, genelde uyurken dişleri sıkma şeklinde kendini gösterir. Uyanıkken meydana geldiğindeyse bilinçsiz bir hareket olarak tekrarlanır. Tıbbi müdahale gerektiren ciddi bir durumdur. Eğer müdahale edilmezse, sıkma miktarına göre; geri dönüşü olmayan hasarlar meydana gelebilir. En sık nedeni strestir.
Bruksizm tedavi edilmezse hem ağız ve diş sağlığı açısından hem de ruh sağlığı açısından önemli sonuçları olabilir. Dişlere aşırı baskı uygulanması dişleri kırabilir, zayıflatabilir ya da çatlatabilir. Diş etlerine zarar verebilir, çene kemiğinin yapısını bozabilir. Ayrıca uyku bozukluğu ve şiddetli baş ağrılarına da sebep olabilir. Baş ağrısının kaynağı da yine bu sıkmak için etkin kas grubu olan “temporal kas” tır. Bu kasa gelen aşırı yüklenmeler, ağrı ile görüntü verebilir.
Bruksizm Belirtileri
Diş hekiminiz, muayene sırasında diş gıcırdatma olduğundan şüphelenirse genel ağız ve diş sağlığı, kullanılan ilaçlar, gündelik rutinler ve uyku alışkanlıklarına bakarak sorunun kaynağını belirlemeye çalışır. Dişlerde karşı dişin yerleştiği yerde aşınmalar ve çatlaklıklar en spesifik görüntüdür. Hastaların en sık şikayetçi oldukları bruksizm belirtileri şöyledir:
- Hastaların büyük bir kısmı; kalitesiz uyku, sabahları çenede yorgunluk ve yorgun uyanmak şikayetleriyle doktora giderler.
- Aşınmış, çatlamış ya da aşırı hassasiyet yaratan dişler de bruksizmin önemli belirtileridir. Benzer bir şekilde diş eti çekilmesi de sık görülen belirtilerdendir.
- Bazı durumlarda ağızda yaralar oluşmasına sebep olabilir.
- Çene, baş ve kulak ağrıları bruksizm şüphesini en çok arttıran belirtilerdendir.
- Temporal eklem dediğimiz çene eklemi ağrıları sıklıkla görülür.
- Çok sık olmamakla birlikte boyunda, sırtta ve omuzda meydana gelen ağrılar da bu hastalığın habercisi olabilir.
Diş Gıcırdatma Tedavisi Nasıl Belirlenir?
Hastalığın uyku sorunlarıyla bağlantılı olması mümkündür. Bu durumda, diş hekimin bir uyku uzmanıyla görüşülmesini önerebilir. Uyku uzmanı, bruksizmin uyku apnesi veya başka türlü uyku problemleriyle ilgili olup olmadığını değerlendirecek, çeşitli testler yaparak sorunun kaynağını bulacaktır.
Hastalığın temeli psikolojik sebeplere dayanıyorsa bir terapiste ya da psikiyatriste danışmak gereklidir. Diş hekimi açısından yapılabilecek şey ise, sıkma halinin dişlere zarar vermesini önlemektir. Bu amaçla diş sıkma plakları veya botoks uygulaması yaygındır.
Bruksizmin dişlerde yarattığı hasarı düzeltmek ve ileride daha fazla hasara yol açmamasını sağlamak adına dental bruksizm tedavisi yöntemleri de mevcuttur.
Dental Bruksizm Tedavisi
Öncelikle belirtmek gerekir ki bu tedavi yöntemleri bruksizmi durdurmayı değil, dişleri korumayı ve mevcut hasarı gidermeyi amaçlayan tedavilerdir.
- Splintler ve ağız koruyucuları bruksizmin yarattığı tahribatı önlemek ve diş sıkmayı engellemek için kullanılır. Duruma göre sertlik derecesi değişen akrilik malzemeden üretilirler. Diş hekiminin tercihine göre üst veya alt dişlere yerleştirilirler.
- Hastalığın çok ileri seviyelerinde diş aşınmaları meydana gelebilir ve çiğnemeyi bozan durumlar oluşabilir. Bu durumda dişlerin çiğneme yüzeyini şekillendirmek ya da hasarı onarmak gerekebilir. Bunun için kron vb. pembe estetik uygulamaları tercih edilebilir.
- Son yıllarda gelişen estetik diş hekimliği yöntemleri, botoks uygulamalarını da kapsayacak şekilde genişlemiştir. Kron vb. uygulamalar yerine hastalara botoks tedavisi yapılarak çeneyi kapatan kaslara sinirsel iletim engellenir ve diş sıkmanın önüne geçilir.
Bruksizmle Bağlantılı Hastalıklar
Bazı rahatsızlıklar bruksizmi tetikleyebilir ve başka tıp alanlarındaki uzmanlara başvurularak çözülebilir.
Bunlardan bazıları şunlardır:
- Bazı ilaçların yan etkileri bruksizme sebep olabilir. Bu gibi durumlarda ilacı yazan doktorla konuşularak farklı bir reçete yazılması istenebilir.
- Uyku apnesi ya da diğer uyku bozukluklarıyla ilgili sorunların çözümü bruksizmin çözümü de olabilir.
- Gastroözofageal reflü gibi hastalıkların tedavisi de bruksizmin tedavisinde rol oynayabilir.
- Stres ve strese bağlı gelişen rahatsızlıklar tetiklemektedir.
