Corona salgınında diş tedavisi, son günlerde çok sık araştırılmaya başlayan ve merak edilen konulardan birisidir. Başlangıçta asılsız olduğu düşünülen bu hastalık, yayıldıkça ciddiyeti daha net görülmeye başlanmıştır. Dünya çapında her sektöre, insanların ideolojilerine, yaşamlarına ve gelecek planlara etki etmiştir. Tabi ki diş hekimliği alanına da bir çok etkisi olacaktır.
Corona salgınına bağlı olarak sosyal izolasyonun öneminden her fırsatta bahsedilmektedir ve ülkeler çapında sıkı önemler alınmaktadır. Toplu halde bulunulan yerlerin kapatılması, sokağa çıkma yasağı tedbirlerinin alınması ciddi yaptırımlardır. Birçok otorite tarafından öngörülen ise “eski normal” düzene dönüşün zor olduğu ve şu anki kadar sert olmayan bir “yeni normal” oluşacağadır.
Diş hekimliğinde bu dönemde yapılacak uygulamalarda, her hasta Covid-19 taşıyıcısı olarak düşünülmeli ve Corona salgınında diş tedavisi için buna göre önlemler alınmalıdır.
Corona Nedir? Corona Salgınında Diş Tedavisi Nasıl Yapılmalıdır?
“Covid-19” yaklaşık Aralık 2019’ da başlamış ve Mart 2020’ de Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından Pandemi olarak ilan edilmiştir. Pandemi kelimesi Dünya çapında önlem alınması gereken bir salgın hastalık olduğunu anlatmaktadır. Sıklıkla duymaya başladığımız, Korona, Koronavirüs ya da Corona Virüsü, bulaşıcılığı çok yüksek olan, özellikle akciğerde tutulan, solunum solunu hedef alan bir virüs olduğun WHO tarafından anlatılmıştır. Herkese bulaşabilen virüs; genellikle belirli bir yaş üzeri, bağışıklık sistemi zayıf, birden fazla kronik hastalığı bulunan kişilerin hayati risk oluşturur. Dünya Sağlık Örgütü tarafından açıklanan verilere göre; belirgin özellikler, yüksek ateş, öksürük ve solunum sıkıntılarıdır. Peki, Corona salgınında diş tedavisi nasıl yapılacak, diş hekimliği nasıl etkilenecektir?
Diş Hekimleri bir çok bulaş ihtimali olan hastalığa karşı mücadele eden bir meslek grubudur. Fakat Covid-19 bunlar arasında, hızlı bulaşabilen dönemsel bir salgındır. Bu yayılımı azaltmak ve bulaş hızını düşürmek için alınması gereken ekstra önlemler vardır. Hekim, sağlık personeli, hasta, herkesin; ciddiyetin farkında olması gereklidir.
Corona Virüs Nasıl Bulaşır?
Şu anki bilimsel veriler ışığında bulaşma yollarını değerlendirirsek, önlemler konusunda daha doğru çıkarımlarda bulunabiliriz.
– Direkt aktarım (öksürme, hapşırma, damlacık inhalasyonu aktarımı)
– Dolaylı aktarımı (ağız, burun ve göz mukoza zarlarıyla temas)
Diş hekimliği işlemleri sırasında kullanılan yüksek hızlı motorlar ortamda Aerosol açığa çıkarmaktadır. Çok küçük tanecikler havada asılı kalabildiği için;
- Hekim ve personel yeterli önlemlerini almazsa Covid-19 bir hastadan hekime bulaş olma ihtimali yüksektir. Aynı zamanda ortamdaki Aerosol uzaklaştırılmadan bir hasta alındığında yani ortam güvenli hale getirilmeden yeni hasta alındığında, çapraz enfeksiyon ile hastanında enfekte olması görülebilir. Ne kadar hassas bir işlem olduğu ve Hekim – Hasta – Personel ‘e ne görevler düştüğü gözden kaçırılmamalıdır.
Corona Salgınında Diş Tedavisi İçin Alınması Gereken Önlemler
Dünyada bir çok değişikliğe neden olmuş ve olmaya devam eden bu dönemin diş hekimliğinde de ciddi etkileri olacaktır. Bahsedilmekte olan 2 metre sosyal mesafe; ağız içi işlemler yapıldığı için hasta – diş hekimi arasında korunması mümkün değildir. Bu yüzden daha koruyucu ekstra önlemler, cihazlar ve teknikler gelişmeye başlamıştır.
Peki, bu konu ile ilgili ne yapılabilir, parça parça ele alalım
- Diş kliniğine gelen her hasta Covid-19 olabilir şüphesiyle ele alınmalı. Rutin önlemlere eklemeler yapılmalı.
- Ateş ölçümü, belirtilerin değerlendirilmesi
- El, ağız dezenfeksiyonu
- Sağlık bakanlığı kontrolü olan sorular ve onam formları*
- Hasta hasta arası sosyal mesafe korunmalı. Hasta olarak gelen bir kişinin başka bir hasta ile aynı ortamda bulunması mümkün olduğunca azaltılmalı, sosyal mesafe gözetilmeli.
- Bekleme salonunda kalabalıklaşma olmamalı
- Peş peşe hasta alınmamalı
- Hasta randevu saatleri ortam sterilizasyonuna izin vermeli
- Randevuya mümkün olduğunca tam saatinde gelinmeli
- Hekim – Hasta teması güvenilir şartlarda olmalı. Aeratör ve motor kullanılan işlem sırasında ağızdan damlacık yoluyla havaya saçılım olmaktadır. Aeorsol olarak adlandırılan ve havada belirli süre askıda kalabilen bu saçılımı önlemek, ortamdan uzaklaştırmak şarttır. Uzaklaştırılmaması; diş hekimi ve personeli enfekte edebilir, aynı zamanda yeni hastaya da bulaş kaynağı olabilir. Bu yüzden rutin önlemlere ek olarak:
- Tedaviye başlamadan özel gargaralar ile ağız içi dezenfeksiyon.
- Aerosol etkili cihazlar ile ortam sterilizasyonu
- Uvl – Ozon sterilizasyonu
- Hasta çıktıktan sonra uzun bir süre odanın havalandırılması
- Mümkün ise tedavi Rubber Dam (Lastik Örtü) ile, diş izole edilerek yapılmalı.
- Hekim ve personel aynı zamanda kendini korumalı. Eğer hastayı korumak istiyorsak öncelikle kendimizi de korumalıyız.
- N95, N99, Ffp2, Ffp3 tarzı, koruma kapasitesi yüksek olan maskeler kullanılmalı. Bunun yalnızca hekimde değil, ortamda bulunan personellerde de bulunması şarttır.
- Göz ise bir diğer bulaş yoludur. Göze bir şey sıçramaması için özel gözlükler, siperler bulunmaktadır.
- Hekim kıyafetleri de aerosol ve birikime maruz kalacağı için özel önlükler, box adı verilen kıyafetler tercih edilebilir. Bu önlüklerde kollar, bilekler de korunaklıdır.
- Kliniğin tüm alanlarının sterilizasyonu ve dezenfeksiyonu.
- Ortamdaki havanın değiştirilmesi ve muayenehane tedavi odasında uygulanan prosedürlerin aralıklarla uygulanması.
- El değen yerlerin, hastalar tarafından sık kullanılan yerlerin düzenli olarak dezenfeksiyonu. (Sandalye kolçakları, kapı kolları vs.)
Ağız ve Diş Bakımınıza Daha Fazla Özen Gösterin
Ağız yalnızca Coronavirüs değil, bir çok virüs ve bakteri için yaşam yeri olabilir. Kontrol altında tutuması için iyi bir ağız hijyeni sağlamak önemlidir. Günlük 2 kez doğru teknik ile diş fırçalamanız, gerekli görülen kişilerin diş ipi ve gargara kullanması sizi bir çok açıdan koruyacaktır.
